Prasa doniosła o śmierci we wrocławskim szpitalu w dniu 20 lutego 2010 r. Jacka Karpińskiego (83), najwybitniejszego polskiego konstruktora komputerów. Swym życiorysem a zwłaszcza talentem mógłby obdzielić kilka osób. Jego ciernista droga a raczej walka o produkowanie nowoczesnych komputerów w Polsce jest syntezą polskiego piekła. Nie opuszczał go zły los ani w PRL ani w III RP - wspomina Zmarłego prof. Andrzej Targowski w swoim cyklu „Widziane z USA”.

Jego talent i konstrukcje komputerów były wyzwaniem dla oficjalnie „zatwierdzonych” konstruktorów w przemyśle i nauce (mam tu na myśli Instytut Maszyn Matematycznych PAN a potem MERY). Był Powstańcem Warszawskim, ciężko rannym i odznaczonym trzykrotnie Krzyżem Walecznych, któremu „zniecierpliwiony” Jego talentem Przewodniczący Komisji Planowania (T.W) odebrał w 1972 r. paszport, aby nie mógł współpracować z angielską firmą Data Loop. Firma poznała się na Jego talencie i oryginalności koncepcji mini/mikro komputera modułowego.

Zadziwiający był wówczas niski stan wiedzy polskich organizatorów projektów i konstruktorów komputerów, co do trendów na Zachodzie. Ponieważ komputery zaczęto masowo stosować w biznesie, musiały się opłacać i być nie drogie. Stąd kierynek zmian prowadziuł od budowy superkomputerów, do rodziny modularnych maszyn (jak serie IBM 1400, IBM 360, 370), poprzez minikomputery aż do dzisiejszych mikrokomputerów, zwanych potocznie PC-tami. Centrum „naukowe” w Instytucie Maszyn Matematycznych pchało do rozwoju drogich zestawów ZAM 41 a potem RIAD 30 (to była narzucona maszyna z ZSRR) dla biznesów a ELWRO popierało rozwój licencyjnej ODRY 1300. Opłacalność ich zastosowań była żadna. Zwykle zakupywano te maszyny z Funduszu Postępu Technicznego, czyli traktowano zakup, jako „eksperyment.”

Natomiast Jacek Karpiński konstruował małe komputery, ale szybsze i bardziej giętkie w rozbudowie. Jego konstrukcje były jak przysłowiowa czerwona płachta na byka dla ówczesnego środowiska. Np. Karp-65 został zbudowany w Instytucie Fizyki Doświadczalnej UW, założonym przez rektora St. Pieńkowskiego, który w czasie wojny był Pełnomocnikiem ds. Nauki w Rządzie Londyńskim i który zainicjował w ogóle pierwsze prace nad komputerami w Polsce. Pełnomocnik Rządu ds. Elektronicznej Techniki Obliczeniowej (St.K.) był bardzo niezadowolony, że taki komputer powstał w w Polsce 1966/67 r. i nie wiedział, co z tym „fantem” zrobić. (Ten sam Pełnomocnik, a nawet „profesor” przysłał swego zastępcę na obronę mojej pracy doktorskiej na PW w 1968 r. aby położyć moja hipotezę o opłacalności minikomputerów wobec tzw. main-frame computers, co tylko pomogło mi w obronie, bowiem miał bardzo słabe argumenty).

W latach 1970-tych przemysł informatyczny (Zjednoczenie MERA) odmówił zatrudnienia „Jacka, “ tak Go nazywaliśmy, bowiem był człowiekiem bardzo bezpośrednim, koleżeńskim i miłym. Nie miał nic w sobie z owej arogancji, jaka często wówczas spotykaliśmy u innych. Ale Minister Łączności Edward Kowalczyk (z Partii Demokratycznej) dał Jackowi szansę i dał mu etaty, mały fundusz i pomieszczenia w wynajętych mieszkaniach w Warszawie. W takich warunkach powstał komputer K -202, dzieło życia Jacka. Przemysł maszynowy nie mógł zataić faktu i został zmuszony do przejęcia produkcji w swej fabryce we Włochach. Konfiguracja komputera była giętka, raz mógł być większy od Odry czy RIADA 30 a raz mniejszy, tańszy i szybszy. Współpraca z angielską firmą Data Loop gwarantowała dostawę szybkich obwodów scalonych.

Oczywiście dyrektorzy MERY (J.H.) a zwłaszcza ówcześni dyrektorzy Instytutu Maszyn Matematycznych-IMM (L.Ł., R.K., A.J., i St.T) nie mogli wybaczyć Jackowi Jego technicznej „zuchwałości.” Stopniowo zaczęto metodycznie wykańczać Jacka. Tym bardziej szło im to dobrze, że naczelnym dyrektorem Zjednoczenia MERA został J.H., były kierownik Wydziału Przemysłu KC, który miał wszelkie możliwe koneksje i znał się na „wykańczaniu.”

Myśmy z ramienia Krajowego Biura Informatyki - KBI pomagali Jackowi, raz mu przekazałem via IMM pół miliona dolarów na zakup niezbędnych komponentów, ale pieniądze nie doszły drogą służbową do adresata. Natomiast dyrektor naczelny IMM (R.K) zażądał, aby KBI skreśliło z listy K-202 i nie prowadziło statystyki jego wykorzystania. Oczywiście bojkotowaliśmy jego żądanie.

Jacek zwijał się jak mógł i zbierał osobiście zamówienia na K-202, natomiast dyrektorzy MERY odwiedzali potem dyrektora przedsiębiorstwa i sugerowali mu zerwanie umowy, bowiem K-202 nie jest dobrym i „zatwierdzonym” do użytku komputerem. Często Jacek gościł członków Biura Politycznego, którym prezentował swój komputer, podziwiali, gratulowali, ale na dole owi dyrektorzy robili swoje. Na jego temat raz zebrała się omal cała elita władzy gospodarczej, kiedyś w Gmachu KC o 10 wieczorem, na którą zaproszono mnie i red. St. Bratkowskiego, który obok red. Andrzeja Bobera bardzo popierał w prasie projekty Jacka. Atak na Jacka przypuścili dwaj dyrektorzy IMM, i o dziwo jeden nawet zaczął mówić łamanym angielskim, gdy wspomniał o Data Loop, znacząco sugerując —„wywiad zachodni.” Przewodniczący zebrania zagroził zerwaniem spotkania o ile owi dyrektorzy nie zmienią tonu. Szef MERY J.H. od razu zapewnił władze, że MERA lubi K-202 i zajmie się produkcją.

Oczywiście była to tylko manipulacja, MERA zastawiała coraz to większe sidła na Jacka. Nawet uruchomiła rozmowy z amerykańską firmą Litton w celu uruchomienie produkcji minikomputera MOMIK („pomimo” Karpińskiego). Byle nie produkować K-202 i nie popierać wybitnego polskiego konstruktora. Owi dyrektorzy nie mieli kwalifikacji konstrukcyjnych, nie znali języków zachodnich (ów jeden znał bardzo słabo), po prostu zazdrościli Jackowi. Co gorsze ci, co znali konstrukcje komputerów, a takich już było sporo, zwłaszcza w IMM, na PW, czy UW, nie odezwali się słowem w obronie Jacka.

Myśmy w KBI otwarcie popierali projekty Jacka, tak słowem jak i funduszami (małymi, bowiem „nielegalnie” wysupływanymi z innych). Kiedy na jednym z sympozjum siedzieliśmy z Jackiem razem, powiedziano, że jest to wyzwanie dla zebranych. Myśmy ich uspokoili, że nic z tego, bowiem jesteśmy tylko „członkami spółdzielni pracy próżny trud.”

Cóż, żegnaj Jacku, jesteś symbolem wielkiego, polskiego talentu inżynierskiego, którego rozkwit został nie tyle powstrzymany przez władze, co przez ogólny klimat państwa totalitarnego, a zwłaszcza kwitnące w tamtych warunkach tzw. „polskie piekło”, ludzi zazdrosnych i małych...

Żegnaj, pamięć o Tobie pozostanie na zawsze w polskiej technice.

Andrzej Targowski, USA, 22 lutego 2010 r.

Source: PAP