Laudacja na cześć Paula (Pawła) Barana, wynalazcy Internetu, wybranego do Panteonu Wynalazców i Odkrywców Polskich, wygłoszona przez prof. dr. Andrzeja Targowskiego 27 października 2011 r. w Pałacu Na Wodzie w Łazienkach Królewskich w Warszawie - publikujemy obszerne fragmenty.

WPROWADZENIE

Dziś to jest 27 października 2011 r. wprowadzamy Paula Barana do Panteonu Wynalazców i Odkrywców Polskich. Panteon ten nosi imiona Mikołaja Kopernika i Ignacego Łukasiewicza. Paul albo Paweł Baran jest Wielkim kontynuatorem odkryć tych pionierów rozwoju nowoczesnej światowej cywilizacji.

Kopernik nie tyle odkrył, że Ziemia obraca się wokół Słońca, co było mniej więcej już wiadome1. Najważniejszy był jego Traktat o obrotach sfer niebieskich, którego autor będąc księdzem obalił w dyskusji naukowej dogmat Kościoła. Jego Traktat był zabrany z łoża śmierci przez wysłannika pewnego niemieckiego kardynała, który go ogłosił w Zachodniej Europie. Następnie Rene Descartes (1596-1650) opublikował Rozprawę o metodzie, czyli jak dziś mówimy o naukowej metodzie, której pierwszą regułą było „zaprzeczyć, “co właśnie zrobił nasz Wielki Rodak, Kopernik. Dzięki niemu i nowej metodzie powstał Wiek Nauki (XVII-XVIII), której podstawy dał Johannes Kepler (1571-1630), Gottfried Leibnitz (1646-1716), Isaac Newton (1642-1772), James Watt (inżynier, 1736-1819), Charles-Augustin de Coulomb (1736-1806), G.W.F. Hegel (1770-1831), Charles Darwin (1809-1889), Louis Pasteur (1822-1895), Ignacy Łukasiewicz (chemik, 1822-1882), Maria Skłodowska-Curie (1867-1934) i inni. W następstwie powstała Rewolucja Przemysłowa (XIX w.) i dzięki niej cywilizacja wzbogaciła się o silnik, samolot, komputer, mikroskop oraz leki. Żyjemy lepiej i dłużej, a średnio nawet 2 do 3 razy dłużej, niż nasi przodkowie sprzed 1000 lat, kiedy narodziła się Polska.

Gdy praca mięśni została zastąpiona pracą maszyn w XX wieku, mieliśmy więcej czasu na edukację, w której dominującą rolę spełnia informacja i wiedza. A dzień wydłużył się, bowiem najpierw lampy naftowe Ignacego Łukasiewicza a potem żarówki Thomasa Edisona sprzyjały oświeceniu umysłu w sensie dosłownym i przenośnym. Aspiracje i majątki ludzi zaczęły rosnąć w szybkim tempie a państwa zaczęły wojny o zasoby. Polska stała się ofiarą ambicji Rosji, Niemiec i Austrii (1914-1918) a potem Niemiec i ZSRR (1939-1945). Polska jako państwo przestała istnieć na 123 lat (1795-1918), w latach, kiedy Cywilizacja Atlantycka rozwijała przemysł, naukę oraz demokrację. Polska cywilizacja stała w miejscu a jej inteligencja szukała lepszego losu poza Ojczyzną.

Polscy inżynierowie (w sumie około kilkuset) po polskich powstaniach w XIX w. rozjechali się po świecie i rozpoczęli budowę kolei w Ameryce Łacińskiej, Kanadzie oraz w Europie, ale nie w Polsce, bo jej nie było. W tym nasza sławna Rodaczka, pierwsza członkini Panteonu – Maria Skłodowska-Curie także wyjechała z Polski, a po śmierci znalazła się we Francuskim Panteonie. Dzięki niej i jej zięciowi Fryderykowi Joliot-Curie, Stany Zjednoczone wygrały wojnę z Japonią w 1945 r. a przyszłość cywilizacji mobilnej jest, dzięki < i=""> Curie, w energii atomowej, przynajmniej w XXI wieku. Bowiem energia tego typu jest najpraktyczniejsza ze wszystkich dziś znanych alternatywnych energii. <>

W XX w. z Polski wyjechało około parę milionów Rodaków, najpierw za chlebem (pierwsza połowa wieku), potem za życiem i wolnością (wojny) a obecnie za pracą i przygodą. Polska stała się „Boiskiem Pana Boga”, (Norman Davis) gdzie możni tego świata urządzali swe igrzyska. Uważam, że bardziej właściwym jest nazwanie Polski „Laboratoriom Świata”, gdzie przeprowadzano eksperymenty systemów społecznych.

Dzięki ofiarom prawie 8 milionów (6-Niemcy, 2-Sowieci) polskich obywateli został zdyskredytowany nazizm i komunizm a dzięki temu zachodnia demokracja i kapitalizm wydaje się być przeznaczeniem ludzkości? Choć dzięki Zimnej Wojnie (1945-1989/91) między tymi dwoma systemami (mocno praktykowanej w Laboratorium Świata, w tym przez niniejszego autora), powstał … Internet, który rozwinął w XXI w. kapitalizm do maksimum, ale także zachwiał nim mocno, bowiem transponował Zachodnią Cywilizację w Cywilizację Globalną. Współczesna nam owa Cywilizacja wprowadziła ludzkość w drgania, a może nawet konwulsje, czego wyrazem jest protest wykluczonych i „oburzonych” przeciw Wall Street jesienią 2011 r.!

Te wszystkie wymienione tu w skrócie zawirowania współczesnej cywilizacji mają miejsce dzięki naszemu Rodakowi Pawłowi Baranowi, który skonceptualizował Internet jeszcze w 1962 r. a w rezultacie swego wynalazku skomunikował ludzkość. Z komunikacji tej korzystają omal wszyscy, a najsprytniejsi bez wojny przejmują bogactwo od innych, chyba w największym zakresie w historii cywilizacji.

POLSKIE KORZENIE PAULA BARANA Z USA

Paweł Baran urodził się w 29 kwietnia 1926 r. w polskim mieście Grodno; zmarł 26 marca 2011 w Palo Alto w Kalifornii w wieku 84 lat.. Grodno to miasto, powstałe w X wieku, w którym był letni pałac królewski w XV-XVII wieku. To tu w 1773 r. obradował ostatni Sejm Rzeczpospolitej Obojga Narodów i tu w 1795 r. abdykował ostatni polski król Stanisław August Poniatowski, bowiem Polska przestała istnieć. I tu był biskupem Marian Tokarzewski, kapelan Marszałka Piłsudskiego, któremu udzielił drugiego ślubu. Tu osiadł po śmierci Marszałka. Miasto to należało do Polski, Litwy, Rosji, Białorusi, Niemiec i ZSRR. I tu urodził się Paweł Baran, który zrewolucjonizował cywilizację świata w XXI wieku. Pawełek miał kilkoro rodzeństwa i każde urodziło się w tym samym domu, ale w innym państwie.

(...)

Grodno to miasto leżące na tzw. polskich kresach, gdzie narodził się pokojowy multi-kulturalizm polskiego społeczeństwa2, tak obecnie mocno praktykowany w Stanach Zjednoczonych i w Europie, powiedzmy szczerze z „różnym skutkiem”. Twórca Internetu pewnie miał ten multi-kulturalizm jakby we krwi.

Polska w latach 1920-tych była w kryzysie gospodarczym, dlatego rodzina Baranów wyemigrowała za chlebem z Polski w 1928 r., niestety dostając się „z deszczu pod rynnę,” bowiem w 1929 r. Wielki Kryzys opanował Stany Zjednoczone. Młody Pawełek stał się Paulem, i swą młodość spędził pomagając w sklepie spożywczym rodziców, którzy sprzedawali polish sosage i tym podobne polskie przysmaki w wielkim mieście Filadelfii. W mieście tym powstały Stany Zjednoczone i tu jest piękny wiszący most Benjamina Franklina, wybudowany przez polsko-amerykańskiego inżyniera Ralpha Modjewskiego (1861-1940), syna naszej wspaniałej aktorki Heleny Modrzejewskiej. Był to wówczas najdłuższy wiszący most w świecie, ponad pół kilometra długi, do czasu. Gdyż Modjewski znów wybudował w 1929 r. dłuższy wiszący most Ambassador, łączący USA z Kanadą, koło Detroit. Polacy w Filadelfii są do dzisiaj bardzo dumni z tego mostu. Zapewne Pawełek a potem student Paul był z wyczynu inżynierskiego Polaka bardzo dumny. Kto wie, czy już wtedy nie planował swej inżynierskiej kariery?

PAUL BARAN – JAKO INŻYNIER

Paul Baran ukończył studia jako inżynier-elektryk na Drexel University (1949) w Filadelfii. Po czym jako młody inżynier pierwszą pracę podjął w firmie <="" i.,="" gdzie="" pracował="" nad="" pierwszymi="" modelami="" komputerów="" dla="" koncernu="" univac.="" to="" była="" bardzo="" dobra="" praktyka="" barana,="" bowiem="" j.="" presper="" eckert="" i="" john="" mauchly="" skonstruowali="" pierwszy="" amerykański="" komputer="" eniac="" w="" 1946="" r.="" <=""> świetnego Uniwersytetu Pensylwańskiego znajdującego się w Filadelfii. Natomiast pierwszym handlowym komputerem w USA był właśnie komputer UNIVAC I. Miasto Filadelfia jest tu zapewne ważnym czynnikiem, tłumaczącym, dlaczego młody Baran dostał się do firmy tych najwybitniejszych pionierów konstrukcji amerykańskich komputerów. W 1955 r. Paul Baran poślubił Evelyn Murphy i przeniósł się do Los Angeles, gdzie pracował dla Hughes Aircraft w zakresie systemów radarowych. Wieczorami studiował na kursie magisterskim na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles, który ukończył w 1959 r., a pracę magisterską napisał z zakresu cyfrowego rozpoznawania znaków pisanych.

ATAK ATOMOWY A PROJEKT BARANA

W 1959 r. jako świeżo „upieczony” magister inżynier, Paul Baran przyjął pracę w ośrodku badawczym RAND (od Research AND Development) Lotnictwa Stanów Zjednoczonych w Santa Monica, na dalekim przedmieściu Los Angeles. Jego pierwszy projekt dotyczył systemu telekomunikacyjnego, który mógłby przetrwać atak atomowy.

Warto przypomnieć, że po Węgierskiej i Polskiej Rewolucji w 1956 r. Zimna Wojna przybiera bardziej konfrontacyjny charakter. ZSRR zbrojnie broni swego Imperium w Europie, tzn. na Węgrzech. Wprawdzie dochodzi do odwilży w ZSRR w 1956 r., ale już w 1957 r. mocarstwo to wypuszcza Sputnika i grozi USA atakiem atomowym rakietami, jakie zaczyna rozwijać. W 1958 r. energiczny Nikita Chruszczow zostaje premierem, a w 1959 r. Fidel Castro zwycięża na Kubie. Natomiast USA testuje bombę wodorową na Wyspach Bikini, której głównym koncepcjonistą jest Polak Stanisław Ulam, emigrant ze sławnej polskiej szkoły matematycznej we Lwowie.

Nic dziwnego, że w ośrodku RAND Paul Baran pracuje od 1959 r. nad „niezniszczalnym” systemem telekomunikacyjnym, jaki powinien funkcjonować po ataku atomowym, by zapewnić integralność państwa Stanów Zjednoczonych. Stwierdzono, że dotychczas stosowany system Wysokiej Częstotliwości (HF-High Frequency) nie przetrwałby ataku. Baran postanowił usprawnić komunikację radiową na długich falach AM. Wykazał, że system oparty na rozproszonych przekaźnikach magnetycznych (wówczas stosowanych) przetrwałby atak, bowiem miał dobrą redundancję. Jego nową topologię sprawdzono z pozytywnym wynikiem w Bazie Lotniczej koło miasta Rome w północnej części stanu Nowy Jork. Wyniki swego projektu opublikował w RAND w 1964 r.

KRYZYS KUBAńSKI A ODPOWIEDŹ PAULA BARANA

Konfrontacja militarna Zachodu ze Wschodem przybrała nową, bardziej agresywną formę, kiedy w lecie 1961 r. Stany Zjednoczone zaczęły testować ZSRR, co do podzielonego Berlina. W tym samym roku ZSRR spowodował zbudowanie Muru Berlińskiego. W 1961 r. miał miejsce niefortunny desant patriotycznych, emigracyjnych sił kubańskich na Kubie. W odpowiedzi w 1962 r. ZSRR zaczął instalowanie wyrzutni rakietowych średniego zasięgu na Kubie oraz spowodował wysłanie na tę wyspę 10.000 sowieckich doradców wojskowych. W ten sposób rozpoczął się Kryzys Kubański, który trwa do dzisiaj (2011).

W Stanach Zjednoczonych zdano sobie sprawę, że może dojść do wojny atomowej i że trzeba przygotować kraj do funkcjonowania „dzień potem” (day after). W związku z tym zlecono RAND zaprojektowanie takiego systemu telekomunikacyjnego, który pomimo zniszczenia kraju będzie mógł funkcjonować i komunikować ludzi i władze. Zadanie to powierzono w 1961/62 r. Paulowi Baranowi, który pracował w tym Centrum od 1959 r. i to w zakresie systemów o wysokim prawdopodobieństwie przetrwania ataku atomowego.

P. Baran postawił sobie pytanie: „Jakie jest minimalne wymaganie, aby system telekomunikacyjny mógł przetrwać atak atomowy?” Obliczył, że amerykańska sieć radiowa na długich falach (AM) może przekazywać komunikaty, o ile w każdym węźle zostanie zainstalowany logiczny układ cyfrowy, który będzie sterował ‘podróżowaniem’ komunikatu, który będzie sam sobie znajdował drogę, ponieważ będzie znał adres przeznaczenia. Zwierzchnicy wojskowi stwierdzili, że owa sieć nie ma wystarczającej przepustowości. W związku z tym P. Baran opracował następujące zasady sieci samosterującej:

1.Sieć nie może być scentralizowana.

2.Każdy węzeł sieci musi mieć, co najmniej dwa sąsiednie węzły.

3.Sieć musi mieć nadwyżkę węzłów (redundancy), czyli każdy węzeł powinien być powiązany z większą liczbą węzłów niż to jest potrzebne.

4.Komunikaty powinny być zorganizowane w samodzielne pakiety (czyli koperty elektroniczne).

5.Komunikaty powinny być cyfrowe, a nie analogowe.

Barana zasada, że sieć nie może być zcentralizowana, oparta jest na budowie mózgu ludzkiego. Tak zaprojektować system pomógł mu pewien neurochirurg z MIT, który powiedział mu „Jeśli odetniesz kawałek mózgu ludzkiego, inna jego część przejmie funkcje, które zostały odcięte”. „Mózg po prostu jest rozproszoną siecią neuronów połączonych ze sobą.3 Rozwiązanie Barana polega na zorganizowaniu komunikatów w pakiety (cyfrowe koperty), które znając swój adres podróżują w sieci, samo-kierując się.

Wynalazca opracował algorytm szybkiego zapamiętywania i przekazywania (store and foreward) pakietów w sieci. Sieć rozproszona nie ma centralnego punktu, stąd składa się z pseudo-autonomicznych podregionów sieci, funkcjonujących niezależnie od innych podregionów sieci, które zostały zniszczone albo popsute.

Stara sieć telekomunikacyjna USA przypomina gwiaździsty układ ulic w Paryżu, podczas gdy Internet przypomina kratownicę ulic Manhattanu, centrum Nowego Jorku. Warto wspomnieć, że gwiaździsty układ Paryża został tak specjalnie zaprojektowany w latach 1852-70 przez szefa policji Georga-Eugene Hausmanna, aby policja łatwo mogła tłumić manifestacje ludzi, jakie od czasów Rewolucji Francuskiej (1789) były zmorą władz francuskich; zresztą do dzisiaj?

Koncepcja Barana, została podjęta w latach 1960-tych przez Departament Obrony jako ARPANET (Advanced Research Projects Agency-ARPA). Na jesieni 1969 r. komputer SDS Sigma 7 Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles, jako pierwszy węzeł IMP (Interface Message Processor) został podłączony do ARPANET-tu za sprawą Leonarda Kleinrocka. Następnie komputer SDS 940 ze Stanford University z hypertextem zaprojektowanym przez Doug Engelberta został podłączony. Kolejnym węzłem był komputer IBM 360/75 z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Santa Barbara, następnie University of Utah podłączył swój komputer DEC PDP-10 do ARPANET-u. W dniu 6 grudnia 1969 r. wszystkie węzły były połączone ze sobą. Pierwszy komunikat wysłał student UCLA – Charley Kline, pod kierunkiem prof. L. Kleinrocka w dniu 29 października 1969 r. o godzinie 10:30 PM. W ten sposób koncepcja Barana sieci pakietowej została sprawdzona w praktyce.

KATEDRA INTERNETU

W 1972 r. P. Baran założył prywatną firmę CableData Associate, która miała na celu konsultowanie wydziału ARPA w zakresie ARPANET. W tym samym roku P. Baran zalecił Departamentowi Obrony podzielenie ARPANET na MILINET (dla celów wojskowych) i INTERNET dla celów cywilnych. Jego zalecenie zostało zaakceptowane, ale wprowadzono je do praktyki dopiero w 1983 r.

Internet powstał podobnie jak powstają katedry – w przeciwieństwie do kościołów. Katedry buduje zwykle kilku po sobie następujących proboszczów, nieraz i przez dziesiątki lat, a nawet setki, jak sławna Bazylika Świętej Rodziny zaczęta przez architekta Antonio Gaudiego w 1882 r. i nieskończona jeszcze w 1926 r., kiedy architekt zmarł. Według ocen, w 2010 r. jej budowa osiągnęła 50 procent zaawansowania?

W budowie Internetu wzięło udział kilkudziesieciu pionierów i coraz nowi dodają swe rozwiązania. Katedrę Internetu ilustruje powyższy model. Internet był pomyślany przez Paula Barana jako system telekomunikacyjny na wypadek wojny atomowej, który miał utrzymać Stany Zjednoczone jako nadal funkcjonujące państwo. Z biegiem czasu Internet stał się uniwersalnym systemem natychmiastowej komunikacji ludzi na Ziemi.

PODEJŚCIE DO SKOMUNIKOWANIA SIę ZA ŻELAZNĄ KURTYNĄW PRL

Warto zauważyć, że Amerykanie projektowali sieć ARPANET, która miała jednak charakter wojskowy (tajny), bowiem miała połączyć superkomputery pracujące w badaniach naukowych dla potrzeb wojska. Dopiero kilkanaście lat potem wyłoniły się z tej sieci – Internet i prywatne usługowe sieci typu Telenet czy TYMNET. Natomiast my w Polsce planowaliśmy uruchomienie uniwersalnej sieci transmisji danych, której użytkownikami prócz organizacji będą obywatele.

W 1972 r. było bardzo trudno forsować rozwój INFOSTRADY w Polsce, ale pomimo tego udało się Krajowemu Biuru Informatyki podpisać porozumienie z Ministerstwem Łączności na uruchomienie w 1975 r. pierwszej INFOSTRADY na średnicy Gdańsk - Warszawa - Katowice. Włączono do tego projektu amerykańską firmę Singer, która zagwarantowała dofinansowanie projektu w wysokości 1 miliona dol. pod warunkiem podzielenia się z firmą polskimi doświadczeniami. Firma ta przeczuwała, że Polska ma dobry pomysł i chciała go ewentualnie wykorzystać w USA. Firma dała wzmiankę o INFOSTRADZIE w „Computer Weekly”, w wyniku czego Sekretariat Prezydenta Meksyku zwrócił się do KBI o dodatkowe informacje. Bowiem INFOSTRADA budziła wówczas spore zainteresowanie w świecie, bowiem miała cywilny charakter i była nastawiona też na obsługę obywateli.

Sieć INFOSTRADY miała prowadzić do rozwoju społeczeństwa nie tyle informacyjnego, co poinformowanego 4. I tego władze PRL panicznie bały się. Dzięki usłużnym przedstawicielom nauki skrytykowano sieć, że jest rzekomo „niezoptymalizowana” i nałożono na nią cenzurę, potem zmieniono nazwę na KASTOR. Projekt z taką nazwą bardziej przypominał olej samochodowy aniżeli sieć transmisji informacji. Wkrótce władze stwierdziły, że skoro INFOSTRADA nie ma użytkowników, projekt sieci trzeba zamknąć. W tym jego autora. Choć w nie dosłownym, a przenośnym sensie.

Władze PRL poznały się szybko na politycznym niebezpieczeństwie sieci typu INFOSTRADA, i pod tym względem wyprzedziły współczesne Chiny i inne dyktatury, które cenzorują Internet obecnie.

Wszakże, dyktatura PRL upadła w 1989 r., gdy wolumen prasy podziemnej przekroczył wolumen prasy oficjalnej i członkowie ruchu SOLIDARNOŚCI byli świetnie poinformowani, co do wydarzeń w Polsce. Być może INFOSTRADA mogłaby proces erozji PRL tylko przyspieszyć.

Pomimo upływu 39 lat od inicjatywy INFOSTRADY, Polska nie posiada jeszcze podobnej sieci. Choć Internet nie jest dokładnym zastępstwem tej sieci. Ale nie w tym miejscu będziemy prowadzili dalsze rozważania na ten temat.

SKUTKI INTERNETYZACJI I TECHNOPOLI

Powszechna internetyzacja w XXI w. (czyli wynik wynalazku Paula Barana) jest spektakularna i w zasadzie cieszy się wielkim uznaniem, jako remedium na wszelkie bolączki społeczno-gospodarcze?

I rzeczywiście, bowiem internetyzacja ma następujące zalety :

Wzmacnia użytkownika,
Wzmacnia globalny biznes,
Wzmacnia organizację,
Wzmacnia społeczeństwo, ale jak na razie w sensie reagowania na wypaczenia.

Ma jednak i wady, bowiem:

Osłabia społeczeństwo wskutek wzmacniania obywateli i społeczeństw w państwach rozwiniętych poprzez wzmacnianie globalnego biznesu, który powoduje w XXI w. następujące ostre bolączki:

Powoduje bezrobocie,
Obniża dochody klas średniej i niskiej,
Powoduje kryzys gospodarczy,
Powoduje kryzys polityczny,
Prowadzi do zamieszek społecznych.

Można stwierdzić z dużą dozą uzasadnionej intuicji, że internetyzacja wprowadziła Cywilizację Zachodnią do upadku i transformowała ją w Cywilizację Globalną, która jest korzystna dla państw rozwijających się, a niekorzystna dla państw rozwiniętych. Jednakże społeczeństwa państw rozwiniętych nie godzą się na ten stan rzeczy. Co prowadzi do zamieszek oraz prawdopodobnie do rewolucji społecznej, w wyniku której demokracja i kapitalizm w formie, jaką obecnie znamy i praktykujemy, ulegnie znacznej korekcie? Niedługo już przekonamy się, czy korekta ta jest pozytywna, a zatem czy jej główny sprawca Internet jest pozytywny w sensie makro-skali technopoli, w którą wprowadził ludzkość.

(...)

Paweł Baran zawsze podkreślał swe polskie korzenie. Niżej podpisany miał zaszczyt uczestniczyć w ceremonii wręczenia mu Medalu American-Polish Engineering Association w Detroit w 2003 r. Wymieniliśmy wówczas uwagi o Jego pracach nad Internetem i moich nad INFOSTRADĄ w Polsce. Koncepcja P. Barana jest obok wynalezienia samolotu i komputera najważniejszą koncepcją inżynierską XX wieku. Polacy zawsze coś „manipulowali” z naszą planetą. Najpierw M. Kopernik zmienił pogląd na temat reguł jej obrotów. Będąc księdzem, zwalczył dogmat centralizmu Ziemi. W 500 lat po nim, Paweł Baran uczynił Ziemię „wspólną” planetą wszystkich ludzi.

Niech pamięć o Paulu (Pawle) Baranie w Panteonie Wynalazców i Odkrywców Polskich będzie wieczna a Rodacy niech biorą z niego przykład!

Andrzej Targowski, Polska/USA, 21 listopada 2011 r.

Na zdjęciu (autora):

- prof. dr Andrzej Targowski wygłasza laudację;

Źródło: PAP